به گزارش گروه فرهنگی قدس آنلاین، ششمین همایش علمی پژوهش تئاتر مقاومت شب گذشته (یکشنبه ۲۷ آبان) با حضور پژوهشگران عرصه تئاتر دفاع مقدس در تالار مشاهیر تئاترشهر برگزار شد.

بخش پایانی این همایش نشست موضوعی آینده تئاتر مقاومت در ایران بود که با حضور شهرام کرمی مدیرکل هنرهای نمایشی، اسماعیل شفیعی استاد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و فرهاد مهندس‌پور پژوهشگر و استاد دانشگاه هنر دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد.

در بخش ابتدایی این میزگرد اسماعیل شفیعی درباره بحث آینده پژوهشی عنوان کرد: منظور از آینده پژوهشی تلاش نظام مند و شکل بخشیدن به آینده یک پدیده یا وضعیت است. این آینده می‌تواند مطلوب یا واقعی باشد یا آینده ای که برآیند وضعیت حال حاضر است.

وی در ادامه افزود: اگر بپذیریم که وضع موجود قابل تغییر است بنابراین با تغییر مدیریت ها، شرایط و بودجه، همه چیز تغییر می‌کند. فرض ما بر این است که وضع موجود استمرار یابد حال این آینده را چطور باید تصویر کنیم؟ نکته دیگر اینکه آینده چه ما بخواهیم و نخواهیم رخ می دهد و حال بدبخت آنها که برایش برنامه ریزی نکرده و در آن دخیل نیستند.

شفیعی استاد دانشگاه تهران در توضیح هدف از آینده پژوهشی گفت: هدف ما از علم و رشته ای که بیش از صد سال قدمت دارد این است که ممکن های ممکن و آینده های محتمل که نزدیک آینده مطلوب و دلخواه است، میّسر شوند برای همین این آینده الزاماتی دارد که بدان می پردازیم.

سپس فرهاد مهندس پور با بیان  اینکه در بحث آینده پژوهشی باید بررسی کنیم که چه چیزهایی و چگونه باید تغییر کنند و عواقب این تغییر چیست، افزود: در بحث نمایشنامه نویسی دفاع مقدس باید توجه کنیم که این پدیده در داخل پدیده بزرگتری از جریان نمایشنامه نویسی کشور قرار دارد و اینها با هم در پیوند هستند.

وی با ارائه مثالی گفت: بعد از پیروزی انقلاب من تمام کتاب‌هایم را بخشیدم و تصورم این بود که دیگر نیازی به کتاب نیست و ما به چیزی که می‌خواستیم دست یافتیم، این تصور من در همان سال تغییر کرد. نتیجه همین تصور اولیه ما نمایشنامه های دوره انقلاب است که البته تعداد کمی از آنها باقی مانده است. جنگ باعث شد ما واقع‌بینانه‌تر نسبت به مسائل نگاه کنیم و به نظرم وضعیت نمایشنامه نویسی جنگ از کل نمایشنامه نویسی در ایران جدا نیست.

* ضعف نمایشنامه‌نویسی در یک دهه اخیر

مهندس پور با اشاره به اینکه از سال ۸۵ به این سمت نمایشنامه نویسی در ایران نازک و لاغر شده و از واقعیت زیست جامعه فاصله گرفته است، اظهار داشت: الان این نمایشنامه نویسی در بحران قرار دارد چرا که اگر به آمار درست دست یابیم متوجه می‌شویم نسبت نمایشنامه نویسی در ایران خیلی کمتر از ترجمه است.

در ادامه شهرام کرمی نیز با اشاره به نگاه به گذشته و آینده برای تحلیل موضوعات گفت: ادبیات ابزورد (پوچ و سیاه) و نمایشنامه‌های آن حاصل جنگ جهانی دوم است، هر جنگی که در جهان رخ می دهد تأثیر خود را تا صد سال بر جای می گذارد. ما در طول ۵۰ تا ۶۰ سال رویدادهایی را شاهد بودیم که جریان هنرهای نمایشی را دستخوش تغییرات کرده است، از مشروطه تا ۲۸ مرداد و انقلاب اسلامی و جنگ بر تئاتر دفاع مقدس موثر بوده اند.

وی با طرح این سوال که با این تغییر و تحولات چطور می توانیم آینده را ترسیم کنیم، گفت: دهه های ۷۰ و۸۰ پس از انقلاب تجربه فعالیت های هنری متفاوت بود و ابتدا شاید قدری تابع احساسات و جنبه تبلیغاتی کارها داشت و دهه هشتاد دیگر کارها عمق بیشتری گرفت، آثار هنری تئاتر مقاومت بیشتر شد و نمونه آنها در کارهای هنرمندان موجود است.

کرمی با تأکید بر اینکه ممکن است آنچه ما امروز درک میکنیم در آینده مفهومی این چنین نداشته باشد، افزود: حال به نظر من جریان تئاتر مقاومت در آینده حتما تداوم دارد اما نوع و تحلیلش قطعا متفاوت خواهد بود.

*شناخت وضعیت تئاتر دفاع مقدس مشکل شده است

در بخش دیگر نشست اسماعیل شفیعی با بیان اینکه در بحث آینده پژوهشی مبنای نگاه به وضعیت حال است، افزود: امروز شناخت وضعیت حال تئاتر دفاع مقدس قدری مشکل شده چون مفهوم تئاتر مقاومت و دفاع مقدس جزو مباحث چالش برانگیز شده است. از نگاه من تئاتر مقاومت از تئاتر دفاع مقدس و آن هم از تئاتر دینی و اجتماعی جداست؛ هر چند برخی معتقد به این تفاوت نیستند و میگویند مقاومت همان دفاع مقدس را شامل می‌شود و همه تحت پوشش تئاتر دینی هستند.

وی با تأکید بر اینکه زمانی میتوانیم سراغ آینده برویم که وضعیت حال را خوب بشناسیم، افزود: تعدد تعاریف باعث می شود شناخت وضعیت حال سخت باشد. تا زمانی که سیاستمداران در این حوزه حضور دارند، تعاریف مختلفی هم در این عرصه وجود دارد چرا که نگاه آنها به این حوزه هنری نیست. بنابراین به نظر من این دفاع مقدس نیست که تغییر کرده بلکه تعاریف افراد متفاوت شده است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه احتیاج به پژوهش بیشتر در حوزه دفاع مقدس داریم، اظهار داشت: ما متصدی سازماندهی این امر را هم باید مشخص کنیم که انجمن تئاتر انقلاب یا وزارت فرهنگ و ارشاد یا خرد جمعی فرهنگ عمومی یا دانشگاهیان در این زمینه متصدی هستند؟ حال اگر سیاست مداران را از این حوزه جدا کنیم تئاتر دفاع مقدس باقی می ماند اینها همه چالش است که قبل هر اقدامی باید رفع شود.

مهندس پور نیز اظهار داشت: انقلاب اسلامی ایران قرار بود انقلاب فرهنگی باشد ولی تنها چیزی که در آن رعایت نشده فرهنگ است برای همین هم بهترین نیروهای انقلاب استعدادهایشان بروز پیدا نکرده است. الان پاسخ دهید که بزرگترین مشکل ما دلار است یا تئاتر دفاع مقدس؟ در همه جای دنیا مطرح می شود که اقتصاد همه چیز را مشخص میکند و این ایده بزرگی است اما در ایران با وجود ادعای فرهنگ باز هم شرایط همینطور است.

*به سانسور اعتقادی ندارم

مهندس پور در ادامه افزود: الان بگویید ستاره های سینما محبوب تر هستند یا عرفا و شخصیت های فرهنگی؟ چرا ما به این وضع افتادیم؟ چون نخواستیم در این حوزه ها بحث کنیم. ما دچار این مشکل هستیم که تکلیفمان با خودمان مشخص نیست چرا که در حال گذار هستیم و ارزش‌هایمان به سرعت در حال تغییر است. فرهنگ در گذشته هم مساله نبوده الان هم نیست!

این استاد دانشگاه با بیان اینکه به سانسور اعتقادی ندارد گفت: چرا که نهادهای فرهنگی ما ایده ای ندارند که براساس آن سانسور کنند بلکه یک اعمال نظرهای پراکنده انفرادی دارند. در سال ۸۵ نمایش زمهریر در تئاتر شهر پرفروش شد و مطرح می شد که نمایشی مذهبی است در حالیکه غیر اخلاقیات را به اسم مذهب به خورد مردم داد، به این نمایش بودجه هم تعلق گرفت و در تئاتر کشور تشویق شد!

وی دیگر مشکل تئاتر دفاع مقدس را بی توجهی به نمایشنامه نویسان به شمار آورد و گفت: الان نمایشنامه نویسان دفاع مقدس ما کجا هستند و چطور زندگی میکنند، ما امروز منتظر هستیم دلار به ثبات برسد بقیه چیزها حل می شود در حالیکه اینطور نیست! باید از پژوهش و پرسشگری در تئاتر شروع کنیم بقیه چیزها از دل پژوهش بیرون می آید.

*جریانات هنری متأثر از هنرمندان است نه سیاست مداران

در ادامه کرمی نیز با توجه بخشی از صحبت های اسماعیل شفیعی مبنی بر تمرکز سیاستمداران بر تئاتر گفت: اساسا جریانات هنری در طول تاریخ هیچ وقت وابسته به حکومتی نبوده بلکه خود هنرمندان به عنوان شخصیت مستقل مرحله آفرینشگری و خلق اثر هنری را طی کرده اند. تقریبا در عرصه تئاتر دفاع مقدس هم ما این جریان را شاهد هستیم.

وی همچنین گفت: ملاک اینکه یک کاری خوبی است یا نه، استقبال عموم نیست اگر اثری ریشه ای باشد تأثیر خود را روی آینده و جامعه هنری میگذارد. در جریان تئاتر دفاع مقدس هم از ۱۰ تا ۲۰ سال پیش آثاری اجرا شد که شاید فاقد ارزش هنری باشند اما آنها جزو هویت ما شدند.

وی در بحث از آینده تئاتر گفت: یک روند خلاقانه و مسیر رو به جلو قطعا به تناسب تغییرات اجتماعی جامعه و همچنان موضوع مقاومت اندیشه محور را بهبود می بخشد.

منبع: فارس

انتهای پیام/